Küresel iklim değişikliğini önlemek için neler yapabiliriz

Küresel İklim Değişikliği Nedir?

Gezegenimizin atmosferi tıpkı bir sera gibi çalışır. Yeryüzüne ulaşan güneş ışınlarının neredeyse yarıya yakını yeryüzünden geri yansır. Atmosferimiz, sera gazı olarak da nitelendirilen karbondioksit, metan, su buharı, ozon, azot oksit vb. gazlar sayesinde yeryüzünden yansıyan güneş ışınlarının bir kısmını ise tekrar yeryüzüne geri gönderir. İşte bu battaniye işlevi gören sera gazları sayesinde yaşamsal döngü için de gerekli olan yeryüzündeki ortalama sıcaklık, 16°C olarak sabit kalır. Sera gazları olmasaydı, yeryüzünün ortalama sıcaklığı -18°C civarında olurdu. Sera gazlarının bu doğal etkisi “sera gazı etkisi” olarak adlandırılır.

Atmosferdeki sera gazlarının oranı, 1750’li yıllarda başlayan sanayi devrimi sonrasında artmaya başlamış olup karbondioksit gazında yüzde 40’lık bir artış hesaplanmıştır.

Küresel iklim değişikliğine yol açan etkenler

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli, küresel iklim değişikliğinin ana nedeninin insan faaliyetleri sonucunda oluşan sera gazı emisyonlarındaki artış olduğunu ortaya koymuştur.

Başta kömür olmak üzere fosil yakıtların yakılması, atmosferdeki karbondioksit oranının artmasındaki ana sorumludur. IPCC’ye göre 2004 yılındaki insan kaynaklı sera gazı emisyonlarının yüzde 56’sı fosil yakıt kullanımında ortaya çıkan karbondioksite aittir. Ormansızlaşma ise yüzde 17’lik bir paya sahiptir.

Küresel ölçekteki birincil kaynaklarından sağlanan enerji talebinin yüzde 27’si kömürden karşılanırken, birincil kaynaklardan oluşan sera gazı emisyonlarının da yüzde 44’ü kömür, yüzde 36’sı petrol, yüzde 20’si doğal gaz kaynaklıdır. Kömür, üretilen bir birim enerji başına doğal gazın 1,7 katı CO2’yi atmosfere salar.

İklim değişikliğinin etkileri

İklim değişikliğinin etkisi sıcaklıklardaki artıştan ibaret değildir. Kuraklık, seller, şiddetli kasırgalar gibi aşırı hava olaylarının sıklığı ve etkisinde artış, okyanus ve deniz suyu seviyelerinde yükselme, okyanusların asit oranlarında artma, buzulların erimesi gibi etkenlerle doğal yaşama zarar vermektedir.

Bilim dünyası, iklim değişikliğinin yıkıcı etkilerini en aza indirmek için ortalama sıcaklıklardaki artışın azami 2°C ile sınırlanması gerektiğini belirtiyor.

Mevcut politikalar ve uygulamalarla bu orandaki artışın devam edeceği öngörülüyor. Dünya Bankası karbondioksit emisyonlarının şu andaki artış hızıyla 2060 yılında ortalama sıcaklıklardaki artışın 4°C’yi bulacağı uyarısını yaparken, bu artışın etkilerinin özellikle yoksul kesimlerce hissedileceğini belirtiyor.

Neler Yapılabilir?

1. Enerji verimliliği

Enerji talebini karşılamanın tek yolu arzı artırmak değildir. Gerek ekonomik gerekse ekolojik açılardan alınacak ilk önlem, talebi yönetmektir. Karbon emisyonlarını azaltmanın en çabuk ve masrafsız yolu enerji verimliliğine yönelik önlemleri almaktır.

2. Yenilenebilir enerji

WWF’in “Enerji Raporu”na göre, mevcut teknolojilerle 2050 yılında küresel enerji talebinin neredeyse tümünün yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması mümkün. Tek bir yenilenebilir kaynağın tüm talebi karşılaması ise olası değildir. Farklı kaynakların eş zamanlı gelişimi kilit öneme sahiptir.

3. Ormansızlaşmanın önlenmesi

İnsan kaynaklı sera gazı emisyonlarının yüzde 17’si başta ormansızlaşma olmak üzere arazi kullanımındaki değişimden kaynaklanıyor. Ormanların kaybını ve azalmasını durdurmak ve tersine hareket ettirmek, bütün olumlu iklim enerji senaryolarının başlıca unsurlarından birisi. Toprak kullanımı emisyonlarını durdurmaya yönelik etkili eylemlerin harekete geçmediği durumda, iklim çözümlerinin yüzde 90’ı aşan başarı olasılığı, yüzde 35 seviyesine düşebilir.

İklim değişikliğinin Türkiye’deki etkileri

Ülkemizin de içinde yer aldığı Akdeniz Havzası, küresel iklim değişikliğine karşı yerkürenin en hassas bölgelerinden birisidir. Akdeniz Havzası’nda gerçekleşecek 2°C’lik bir sıcaklık artışı, beklenmeyen hava olayları, sıcak hava dalgaları, orman yangınlarının sayısında ve etkisinde artış, kuraklık ve bunlar dolayısıyla biyolojik çeşitlilik kaybı, turizm gelirlerinde azalma, tarımsal verim kaybı ve en önemlisi kuraklık olarak etkilerini hissettirecektir.

WWF, Türkiye’nin gerçekleştirdiği ‘Türkiye’nin Yarınları Projesi Sonuç Raporu’na göre iklim değişikliğinin başlıca etkileri şöyle olacak:

• Sıcaklık artışı 2030’lu yılların sonuna kadar sınırlı kalacak, bu dönemden sonra hızlı bir artış gözlenecek.
• Mevsimsel ve bölgesel farklılıklar göstermekle beraber sıcaklık artışının kış mevsiminde 4°C, yazın ise 6°C civarına ulaşması bekleniyor (1960-1990 döneminde göre).
• Kış yağışlarında Türkiye’nin genelinde azalma görülürken bir tek Kuzey Anadolu’nun doğu yarısında yağışlarda artış görülecek.

2011 yılında yayımlanan İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı da, Türkiye’de yıllık ortalama sıcaklığın gelecek yıllarda 2,5°-4°C artacağını, artışın Ege ve Doğu Anadolu Bölgeleri’nde 4°C’yi, iç bölgeler de ise 5˚C’yi bulacağını öngörürken, Türkiye’nin yakın gelecekte daha sıcak, daha kurak ve yağışlar açısından daha belirsiz bir iklim yapısına sahip olacağını ortaya koyuyor.

Yaşar BİLGİNTURAN

Halkbank Sürdürülebilirlik Uygulamaları, Çevre ve Enerji Yönetimi Bölüm Müdürü

Kaynakça:

https://www.wwf.org.tr/ne_yapiyoruz/iklim_degisikligi_ve_enerji/iklim_degisikligi/

https://www.wwf.org.tr/ne_yapiyoruz/iklim_degisikligi_ve_enerji/iklim_degisikligi/kuresel_iklim_degisikligi_ve_turkiye/

Küresel iklim değişiklikleri önlemek için neler yapılmalıdır?

Küresel iklim değişikliğini önlemek için neler yapılabilir Eodev?

Küresel ısınma önlenebilir mi?

İklim değişikliği ile mücadele nedir?