Aşılamadan sonra tüp bebek ne zaman yapılır

Aşılama yöntemi 

Bebek Sahibi olmakta güçlük çeken sorun yaşayan ailelere kabaca

1. Yumurta takibi,
2. Aşılama,
3. Tüp Bebek 

tedavi seçeneklerinden uygun olanı önerilir.

Bu yazı da aşılama tedavisi hakkında hastaların bilmesi gerekenleri , merak ettiği konuları paylaşılmıştır.

Aşılama basit bir tedavi seçeneği olup aileyi fazla yormaz,  aşılamanın maaliyeti düşüktür. Ancak her zaman akılda tutulması gereken husus aşılama tedavisi ile hamile kalma oranları %15-20 arasındadır.

Diğer deyişle 10 tane aşılama yaptıran kadından sadece 1 ya da 2 si aşılama ile hamile kalabilir.

Bu nedenle aşılama tedavisi yaptıranlar büyük bir beklenti içinde olmamalıdır. Çünkü beklenti umut ne kadar fazla olursa aşılama sonrası hamilelik olmazsa hayal kırıklığı da o derece büyük olacaktır.

Aşılama sperm değerlerinde hafif sorunları olan çiftlere önerilir. 

Aşılama tedavisi nedir?

• Aşılama veya tıbbi deyimi ile IUI özellikle erkeğe bağlı sperm problemlerinde  ve nedeni belirlenememiş gebe kalamama durumlarında uygulanan bir tedavi yöntemidir.
• Aşılama  yapılabilmesi için;

1. Spermlerin belli sayı da belli hareketlilik ve yapısal özelliklere sahip olması,
2. Kadında ise yumurta üretimi ve rahimle ilgili sorun olmaması ve de en azından bir tüpün sağlıklı çalışması gerekmektedir.

Diğer bir deyişle hafif orta sperm sorunlarında aşılama tedavisi faydalı olur. Ciddi ileri derece sperm bozukluklarında , sperm  sayısı belirgin olarak az ise aşılama tedavisi etkili olmaz.  Hafif orta derecede sperm sorunu var ise spermler embriyologlar tarafından bir dizi işlemlerden geçirilir. Böylece spermin sayısı çoğalır( mililitredeki ) konsantrasyonu artar hareketi artar. İşlemden geçirilen bu sperm rahmin içine aşılama katateri ile bırakılır.

Normal birliktelik esnasında iyi ve kötü tüm spermler önce vajinaya dökülür. Buradan rahim ağzını ve rahmi geçip tüplere ulaşması gerekir iken aşılama da iyi kalitedeki spermler tüplere doğru bırakılır.  Bu da gebelik şansını arttırır.

• Aşılama, kısırlığın nedenine yönelik bir tedavi olmayıp gebelik şansını artırmaya yöneliktir.
• Aşılamada amaç; döllenme ortamı olan fallop tüpleri içinde daha fazla yumurta ve sperm bulundurarak birbirleri ile buluşma şansını artırmaktır.

Aşılama Nasıl yapılır? Aşılama aşamaları nelerdir? 

• Öncelikle  yumurtalıkların ilaç ile uyarılması gerekir.
• Bu ağızdan kullanılan bir hap ile ya da cilt altına günlük yapılan bir iğne vasıtası ile yapılır.
• Yumurtalıkları uyarmadan normal olarak gelişen tek yumurta ile aşılama yapılması %5’in altında gebelik oranı vereceğinden tercih edilmez.
• Sorun erkeğe bağlı sperme ait olsa  dahi  yumurtalıkların uyarılması önerilmektedir.
• İğne ile yapılan uyarıda daha fazla yumurta elde edildiğinden bir miktar daha fazla gebelik oranları elde edilmektedir.
• Ayrıca hapların rahim iç tabakası üzerine  olumsuz etkileri olabilir. Bu da gebelik şansını olumsuz etkileyebilir.
• Ancak iğne tedavisi daha pahalıdır.
• Hap veya iğne uyarılan yumurtaların gelişiminin kontrolu vajinal ultrason ile yapılır.
• Hasta ilk kez adet döneminde görülür. sorun yok ise tedaviye başlanır.
• Adet döneminde yumurtalıkta kist ya da rahim içinde polip myom var ise aşılama tedavisine başlanmamalıdır.
• İlaç tedavisi esnasında belli aralıklarla 2-3 kez hastaya ultrason yapılır. Yumurta gelişimi vajinal ultrason ile takip edilir.
• Yumurtalar olgunlaştığı zaman çatlatma iğnesi verilir.
• Bu iğnenin uygulanmasından 36-40 saat sonra erkekten alınan sperm yıkanarak hareketliliği artırılır ve küçük bir hacim içine yoğunlaştırıldıktan sonra aşılama katateri denilen ince bir borucuk ile rahim içine verilir.
• Gelişen yumurta sayısının 3’ün üzerinde olduğu kadınlarda çoğul gebelik olasılığı olduğu için sağlık bakanlığımızın önerisi doğrultusunda çift bilgilendirilmeli ve tedavi iptal edilmelidir.
• Eğer çok sayıda yumurta gelişirse iptal etmek yerine tedavinin yönü IVF ( tüp bebek) tedavisine değiştirilebilir.

Aşılama da bebek nasıl oluşur? 

Birtakım işlemlerle hareketi arttırılan ve yoğunlaştıran spermler kanallara doğru rahim içine bırakılır.

Tüplerde ilerleyen spermlerden en hızlı ve en güçlüsü yumurta  hücresine ulaşır.

Yumurtanın kabuğunu aşan tek sperm yumurta ile birleşir.

Bu birleşme sonrası yumurtanın kabuğu tamamen kapanır . Başka spermler bu tabakayı geçemez.

Birleşme sonrası zigot-- embriyo oluşur.

Bu yapı tüplerde ilerleyerek 5 gün sonra rahime gelir ve burada tutunma olur.

Bu birleşmeden 4  hafta sonra  ( gebeliğin 6. haftasında ) kalp atımları başlar.

Aşılama günü lekelenme önemli midir?

Aşılama günü yumurta çatlamasına bağlı lekelenme ve kasık ağrısı görülebilir.

Normaldir. Endişe edilmemelidir. Aksine yumurtanın çatlayıp tüpe düştüğünün işaretidir.

Ama aşılama  günü lekelenme her zaman görülmeyebilir. 

Aşılama günü lekelenme görülmemesi de olumsuz yorumlanmamalıdır.

Aşılama hangi aylarda yapılır, hangi mevsimde yapılır

Aşılama yapılması için daha uygun bir ay ya da mevsim yoktur.

Aşılama12 ay dört mevsim yapılabilir.

Aşılama hemen yapılır mı

Aşılama hemen yapılmaz. Aşılama yapılması için yumurta hücresinin büyüyüp olgunlaşması gerekir. 

Bunun için yaklaşık 2 hafta süre gerekir.

Aşılama aç karnına mı yapılır?

Hayır aç olmaya gerek yoktur. Ultrason eşliğinde yapılacak ise idrara sıkışık olmanız gerekebilir. Bu konuda işlem öncesi doktorunuzdan bilgi alınız.

Eğer vajinusmus sorunu varsa aşılama işlemi anestezi ile yapılabilir. Vajinismus sorunu olan hastaların aşılama öncesi 6 saat aç susuz olması gerekmektedir.

Aşılama adetin kaçıncı gününde olur Aşılama zamanı yumurta gelişimine göre belirlenir. Yumuta gelişimi ve olgunlaşması ultrason ile takip edilir.

Çoğu hastada aşılama adetin başlangıcından 14-16 gün sonra yapılır.

Polikistik over hastalarında 20-25 gün sonra aşılama yapılabilir. 

Polikistik over hastalarında beslenme ve yaşam şekli aşılama ve tüp bebek şansını belirgin olarak arttırır. 

Polikistik over hakkında daha fazla bilgi için yazımızı tıklatıyınız : POLİKİSTİK OVER

Aşılama kriterleri;

Aşılama tedavisi kimlere önerilir Aşılama kimlere yapılır?  Aşılama hangi durumlarda yapılır ?

• Aşılama özellikle nedeni belirlenememiş infertilite olgularında, hafif sperm bozukluklarında uygundur.
• Yumurtalık kapasitesi düşük, yumurta sayısı az  olan kadınlarda aşılama tercih edilmemeli ve en kısa zamanda tüp bebek tedavisine yönelmelidir. Çünkü aşılama için kaybedilen zaman zarfında yumurta sayısı daha da azalabilir.
• Aşılama için en az bir tüpün açık olması gerekmektedir.
• Eğer daha önce tüplerin durumu incelenmedi ise aşılama öncesinde rahim filmi veya laparoskopi ile kontrol edilmelidir.
• Tüplerin açıklığının şüpheli olduğu durumlarda aşılama yapılmamalıdır.
• Ancak genç yaşta olan, uzun süreli gebe kalamama sorunu olmayan, jinekolojik muayenesi ve ultrason incelemesi normal olan bir anne adayında tüplerde sorun olma ihtimali %5 ten daha azdır. Bu tür olgularda rahim filminin mutlaka ilk aşamada çekilmesi şart değildir.

 Aşılama ile gebelik şansı;  Aşılama sonrası gebelik oranı nedir?

• Aşılamanın başarısı başta kadının yaşı olmak üzere gebe kalamama süresi, tüplerin açıklığı, ve spermlerin sayı, kalitesi, yapısı ve hareketliliğine bağlıdır.  Ortalama gebelik oranı %10-15 civarındadır.
• Diğer deyişle aşılama yapılan 10 kadından sadece 1 ya da 2 si gebe kalabilir.

Aşılama kimlere önerilmez;

• Anne adayı 39 yaşın üzerinde ise,
• Spermlerde ileri derecede yapısal  bozukluk varsa
• Hareketli sperm sayısının 5 milyon/mL’nin altında ise
• 8 yıldan fazla gebelik istemi varsa,
• Yumurtalık rezervi düşükse  çok tercih edilmez.  Bu durumlarda IVF( tüp bebek) tedavisi tercih edilmelidir.
• Aşılamanın 3-4 defa yapılması ve gebeliğin elde edilemediği olgularda tüp bebek tedavisine  geçilmesi önerilmektedir.
• Aşılamanın en büyük avantajı kolay bir tedavi olmasının yanında maliyetinin tüp bebek tedavisine göre düşük olmasıdır.

Aşılama sonrası dinlenme : Aşılama sonrası ne kadar dinlenmeli

• Aşılama sonrası uzun süre yatmaya gerek yoktur.
• Aşılama işleminin yapıldığı muayene masasında 10 dakikalık dinlenme yeterlidir. Bu süre işlemin yapıldığı muayene masasında olmalıdır.
• Muayene  işlem yapılan masadan kalktıktan sonra imkanlar elveriyorsa yarım saat  kadar hasta yatağında istirahat edilmesi hastanın psikolojisi için daha olumludur.
• İşlem günü çalışma, işe gitme, ağır aktivite spor önerilmez
• Aşılama işlemini  takip eden günlerde rapor almaya, istirahat etmeye gerek yoktur.  İşe gidilebilir. Yavaş hafif egzersizler yapılabilir. Ancak ev temizliği , ağır sporlar 2 hafta süresince önerilmez.

Aşılama sonrası banyo, duş, hamam, sauna, deniz;

Aşılama sonrası banyo yapmanın olumsuz bir etkisi yoktur. Aksine hastane ortamı sonrası duş almak hastayı rahatlatır. ılık bir duş almanızı öneririz. 

Uzun süre yüksek sıcaklıkta banyoda kalmak hamam sauna termal havuzlar çok hijyenik olmadığı için önerilmez.

Yaz aylarında aşılamadan 1-2 gün sonra sabah saatlerinde 11:00 e kadar öğleden sonra 16:00 dan sonra deniz ve güneşlenme olabilir.

Temizliğine güvenilen havuzlarda yüzülebilir.

Aşılama sonrası neler yapılmalı? Aşılama sonrası  nelere dikkat edilmeli 

• Aşılama sonrası bir miktar kasık ağrısı ve kramp normal olarak görülebilir. Endişe etmeyiniz.
• İşlem günü biraz sakin bir gün geçirmek faydalı olabilir.
• Sürekli yatmaya gerek yoktur. 
• Bol sıvı gıdalar alınmalı, proteinden zengin gıdalar tüketmelisiniz. Aşılama sonrası beslenme önerileri ayrı bir başlık altında yazımızda yer almaktadır.
• Karın içi basıncı arttıran öksürük , kabızlık , ağır kaldırma gibi aktiviteler mümkün olduğunca olmamalıdır.
• Eve gelince ılık bir duş almak faydalıdır.
• İşlem sonrası günlerde yaşama devam edilebilir. Ağır işlerden 2 hafta boyunca gebelik testine kadar uzak durulmalıdır.
• Aşılama sonrası tatil ve seyahat için bir engel yoktur.
• 5-6 saatten fazla yolculuklarda otobus tercih edilmez. Özel araç ya da uçak tercih edilmelidir. Özel araçla seyahatlerde kafein içeren gıdalar ( kahve ) tüketilmemeli, 2 saatte bir mola verilerek molalarda kısa yürüyüşler yapılmalıdır.

Aşılama sonrası ne yenmeli

• Aşılama sonrası mideye dokunan veya ağır gıdalar tüketilmemelidir.
• Pasta kek kurabiye tatlılar aşırı oranda şeker ve kalori içerir. Gebelik üzerine olumsuz etki ederler.
• Fast Food yani hazır gıdalar tavsiye edilmez.
• Proteinden zengin gıdalar tercih edilmelidir: Et süt yumurta balık tavuk süt yogurt ayran.. örnek verilebilir.
• Bolsıvı gıdalar tüketilmeli günde en az 2 litre su içilmelidir.
• Günde 1 tane kahve veya 2 bardak açık cay içilebilir.
• Folik asitten zengin gıdalar bol tükekilmelidir.

Hamilelikte folik asit kullanımı, doğal folik asit kaynakları ile ilgili videomuz;

Aşılama günü, sonrası ilişki

• Aşılama sonrası cinsel birliktelik olmasının sakıncası yoktur.
• Aşılama akşamı ve bir gün sonrası cinsel ilişki faydalı olabilir. Sonraki günlerde de birliktelik olabilir.
• Normal yaşama devam edilmelidir.

Hormonların değişmesi nedeniyle aşılama sonrası gaz şişkinlik kabızlık görülebilir.

mideye dokunmayan hafif gıdalar tüketilmeli

bol su içilmeli

Kola fanta gibi asitli gıdalar içilmemelidir

Aşılama ilaçları

Aşılama ilaçları 3 gruba ayrılır;

1) yumurta gelişimini sağlayan ilaçlar: klomen senophen femara gonal f menogon menopur  fostimon ..

2)yumurta çatlatıcı ilaçlar pregnyl, ovitrelle

3) Aşılama sonrası verilen destekleyici ilaçlar: folik asit omega 3 progesteron içeren ilaçlar

Aşılama sonrası ilaçlar , ilaç kulanımı:

• Aşılama sonrası ilaç tedavisinde esas olan aşılamayı yapan hekimin önerileridir. 
• Folik asit içeren tabletler günde bir kez tok alınmalıdır.
• Bunun dışında düzenli olarak haftada 1-2 kez balık yemiyorsanız Omega 3 içeren kapsüller alınabilir.
• Bazen Aşılama sonrası  progesteron tedavisi verelebilir. Progesteron tedavisi vajinal fitil ya da krem olarak yada kalçadan ya da karından iğne olarak kullanılmalıdır. Bu tedaviyi gebelik testini alıncaya kadar kullanmalısınız. Gebelik var ise gebelik süresince de doktorunuz almanızı isteyebilir.

Aşılama Sonrası Gebelik Testi; Aşılama sonrası ne zaman test yapılır?

• Aşılamadan 1 hafta sonra kanda progesteron hormonu bakılabilir. Sonuç  5 ng/ml üzerinde olması yumurtlamanın başarılı olarak gerçekleştiğinin göstergesidir.
• Aşılamadan 2 hafta sonra kanda gebelik testi yapılmalıdır. Kanda gebelik testinin ismi B-HCG dir.
• Kanama başlasa dahi mutlaka kanda gebelik testi yapılmalıdır. Kanama dış gebeliğin bir göstergesi de olabilir. İdrar testleri erken dönemde güvenilir değildir.
• Gebelik testleri 2 haftadan önce yapılmamalıdır. Yanlış sonuç verirler!!

Aşılamadan kaç gün sonra gebelik belli olur?

Aşılama olduktan en az 2 hafta 14 gün sonra test yapılmalıdır. Kanda BHCG testi yapılması uygundur.

Aşılamadan sonra ultrasonla 3 hafta sonra  gebelik kesesi gözükür

Aşılama sonrası gebelik belirtileri nelerdir?

Aşılama olanlarda

• -Gögüslerde dolgunluk, hassasiyet
• -Kasık ağrısı ( adet gelecekmiş gibi)
• -Halsizlik, yorgunluk, uyku hali
• -Bel ağrısı
• -Sık idrara çıkma
• -Sık acıkma

aşılama sonrası hamilelik belirtileri olarak sıralanabilir.

Aşılama sonrası belirtiler herkeste görülmeyebilir. Aşılama sonrası bu belirtilerin olmaması olumsuz olarak düşünülmemelidir.

Aşılama fiyatı 

Aşılama fiyatı önemli bir konudur. Devlet hastanelerinde ücretsiz yapılmaktadır.

SGK geçerli hastanelerde makul katılım payları ile aşılama işlemi yapılabilir.

Aşılama ve tüp bebek fiyatı

SGK geçerli olmayan tüp bebek merkezlerinde nerede ise tüp bebek maaliyetinin yarısı kadar aşılama ücreti çıkabilir. Bu noktada doğru karar vermek önemlidir.  Aşılama işleminde gebelik şansı %15 civarında tüp bebek tedavisinde ise %50 civarındadır. Bu nedenle elimizdeki bütçenin yarısını %15 bir şans için kullanmak tüketmek her zaman  mantıklı olmayabilir.

Aşılama başarı oranı

Genel olarak %10-20 arasında ortalama %15 civarındadır.

Diğer deyişle aşılama olan 10 kadından 1 ya da 2 si gebe kalabilir. 8 9 tanesi gebe kalamaz.

Aşılama can yakıyor mu

Aşılama işlemi esnasında acı ağrı yoktur. Aşılama sonrası hafif kasık bel ağrısı olabilir. Normaldir.

Aşılamada cinsiyet belli olur mu?

Aşılama tedavisinde bebeğin cinsiyeti önceden belli olmaz.

Spermler X ve Y kromozomları taşır .

Yumurta hücresi ile X geni taşıyan bir sperm birleşirse KIZ BEBEK

Y geni taşıyan bir sperm ile birleşirse ERKEK BEBEK olur.

Bebeğin cinsiyetini belirleyen sperm hücresidir.

Aşılama da kanama

Aşılama işlemi sırasında kanama olmaması gerekir.

Ancak spermi taşıyan katater rahim ağzını kolay geçemezse kanama olabilir.

Maalesef bu durum gebelik şansını olumsuz etkileyebilir.

Aşılama erken adet görme

  Aşılama  işlemi sonrasında 14 gün adet beklenmez. 14 günden önce gebelik testi yapılmamalıdır

Test gününden önce adet erken gelmişse aşılama işlemi başarısız olmuş olabilir. 

Ama emin olmak için  test gününde gebelik testi yapmak gerekir

Aşılama oranları nedir?

Aşılama ile hamile kalma şansı %10-20 kadardır.  Ortalama %15 kadardır.

Aşılama merkezleri istanbul;   

Aşılama şansı nasıl artar?

İstanbulda birçok tüp bebek merkezi ve hastanede aşılama işlemi yapılmaktadır. 

Aşılamada esas ve önemli olan sperm hazırlığıdır.

Aşılamada başarının sırrı sperm hazırlığı olduğu için spermin bir EMBRİYOLOG tarafından hazırlanması büyük önem taşır.

Aşılama yaptırmadan önce spermi hazırlayacak kişinin Embriyolog olduğundan emin olunuz. 

Mikrobiyoloji veya biokimya uzmanları bu konuda bilgili olsa da bir embriyolog kadar bilgi ve deneyim sahibi olamazlar.

Bu aşılamada gebelik şansını azaltabilir.

Merkezimizde sperm hazırlığı deneyimli embriyologlar tarafından titizlikle yapılmaktadır.

Merkezimiz hakkında daha detaylı bilgi için: ATAŞEHİR MEMORİAL TÜP BEBEK MERKEZ

Aşılama olduktan kaç gün sonra test yapılır

Aşılama olduktan en az 2 hafta 14 gün sonra test yapılmalıdır. Kanda BHCG testi yapılması uygundur.

Aşılama sonrası idrar testi

Aşılama işleminden hemen sonraki günlerde yapılan idrar testi yanlış sonuç verir. Çift çizgi çıkabilir. Bu ilaçların veya yumurta çatlamasına bağlıdır. Gebelik olduğunu göstermez

Aşılama sonrası idrar veya kanda gebelik testi 14 gün geçmeden yapılmamalıdır. Yanlış sonuç verir.

Aşılama polikistik over

Polikistik overde yumurta gelişimi büyümesi olmayabilir.

Aşılama tedavisinde kullanılan ilaçlarla polikistik over sendromlu hastalarda yumurta büyümesi ve gelişimi sağlanarak kolay ve zahmetsiz olarak gebelik elde edilebilir.

Yumurta gelişiminin daha kolay ve etkili olması için kilo vermek önemlidir.

Kadın ne kadar normal kilosuna yakın ise gebelik şansı o kadar yüksek olur.

İdeal kiloya giden yol diyet ve spordan geçer  Bu konuda daha fazla bilgi için  POLİKİSTİK OVER ve DİYET

Aşılama riskleri- Aşılama zararlı mı

Her ilaç ve tedavi gibi aşılama tedavisinin de yan etkileri zararları ve riskleri vardır. Ama bu yan etkiler ve zararları çoğu kez ihmal edilebilir boyutta olup hafif ya da geçicidir.

Aşılama  riskleri ve zararları kullanılan ilaca göre farklılık gösterir. Bu nedenler tedaviye başlamadan önce aşılama tedavisinde kullanılacak ilaca göre aşılama riskleri ve zararları tedaviyi yapacak hekimle konuşulup bilgi alınmalıdır.

Op Dr Zeki SALAR

Kadın Hast Doğum Tüp Bebek ve Embriyoloji Uzmanı

Ataşehir Memorial Kadın H Doğum ve Tüp Bebek Merkezi İstanbul

Aşılamadan hemen sonra tüp bebek yapılır mi?

Aşılamadan kaç gün sonra embriyo rahme yerleşir?

Önce aşılama mı tüp bebek mi?

Aşılamadan sonra normal yolla hamile kalınır mı?