Sperm ileri hızlı hareketlilik kaç olmalı kadınlar kulübü

Erkek yönünden ilk yapılacak test şüphesiz sperm tahlilidir. Olguların neredeyse yarısında tahlillerde ya sperm sayısı ya da hareketi bozuk gelecektir. Burada ilk dikkat çeken değer sperm sayısı olmakta. Tahlil kağıdında sperm sayısı için normal değer olarak mililitrede 15 milyonun üzeri yazar. Bu değer, 2010 yılında Dünya Sağlık Örgütü’nün kabul ettiği sınırdır. Dolayısıyla bunun altında bir sonuç çıkması, ister istemez akılda soru işareti doğurmakta: Acaba çocuğumuz olmayacak mı? Gerçekten de öyle mi, yani 15 milyonun altında geldiyse çocuk olmaz mı?

Geçtiğimiz yıllarda, kısırlık nedeniyle başvuran 100 erkek üzerinde yapılan detaylı bir araştırmanın sonuçları açıklandı. Bu çiftlerde kadına ait herhangi bir sorun yoktu. Bunun üzerine araştırmacılar erkeğin sperm sonuçlarına bakarak, hangi sayılarla eşlerini gebe bıraktıklarını hesapladı. Neticede görüldü ki; sperm sayısı normalden düşük de olsa doğal yolla gebelik olabiliyordu. Örneğin toplam hareketli sperm sayısı 1 ile 5 milyon arasında olanların yaklaşık dörtte birinde doğal yolla çocuk olmuştu. Hatta 1 milyondan düşük bile olsa gebelik mümkündü. Sayı yükseldikçe gebelik şansı da %40-50’ye kadar yükselmekteydi.

Önemli olan mevcut spermlerin kalitesi

Kendi gözlemlerimiz de bu yönde olduğuna işaret ediyor, yani sayı ne kadar düşük olursa olsun doğal yolla çocuk olabilir. Burada önemli olan mevcut spermlerin kalitesi. Kaliteyi belirleyen ise spermlerin canlılığı ve oksidatif stres durumu. Canlılık hareketle anlaşılır. O nedenle sperm sayısına bakarken mutlaka hareketli spermleri hesaba almak gerekir. Diyelim toplamda sperm sayısı 5 milyon gelmiş. Hareketli sperm oranı ise %20. Bu durumda 5 milyon spermin %20’si, yani 1 milyonu hareketli demektir ki yukarıdaki araştırmaya göre bu çiftlerin %24’ü beklemekle, doğal yolla çocuk sahibi olabilecektir. Demek ki sayı düşük diye endişe etmeye gerek yok. Her zaman için gebelik olabilir. Tabii ki şans diğerlerine göre düşer ama yine de umut vardır.

Peki, tüp bebek yaptırsak nasıl olur?

Tüp bebeğin başarısı en fazla %40-50’dir, yani tutmayabilir. Üstelik masrafı ve zahmeti de ayrı konu. Ancak doğal yolla aşamayacağımız sadece tüp bebekle sonuç alabileceğimiz durumların da olduğunu unutmayın. O nedenle makul bir süre bekledikten sonra hala gebelik görülmediyse tüp bebeğe geçilmesi gayet normaldir. Tüp bebek tutmazsa, yine doğal yolla olma umudu devam eder.

Oksidatif strese dikkat!

Oksidatif stres ise spermlerin içinde yüzdüğü seminal sıvıda zararlı metabolit birikimi nedeniyle olur. Bunlar spermin enerjisini sağlayan mitokondrinin ya da hareket ve döllenmeyi sağlayan sentriolün çalışmasını bozar. Daha ileri dönemlerde de DNA hasarı yaratarak spermin ölümüne yol açar. Oksidatif stresi ve DNA hasarlarını testlerle ölçmek mümkün. Uygun şekilde tedavi edilirlerse düzeltilebilir de.

Netice olarak, sperm sayısı ne olursa olsun, kalitesi bozulmamışsa doğal yolla gebelik beklenebilir. Ama burada çok önemli bir husus, kadının yumurta rezervi ve yaşıdır. Bunlarda bir sorun varsa beklemekle çocuk sahibi olma şansı hızlı bir şekilde düşer ve tüp bebek şansı da kaybolabilir. O nedenle şayet doğal yolla çocuk olması beklenecekse mutlaka kadın eşin de incelenmesi ve ondan sonra buna karar verilmesi gerekir.

1- Semen Analizi (Spermiogram)

Erkek infertilitesinde yapılacak testlerin en başında gelir. Sperm üretimini sigara, alkol, ısı, ilaçlar ve enfeksiyonlar gibi birçok faktör etkilediği için normal olmayan örneklerin analizi birer ay ara ile en az iki kez tekrarlanmalıdır. Sperm analizinde bir fertilite sorunu  saptanırsa erkeğin fiziksel ve hormonal açılardan daha ileri muayenesine geçilir. Sperm üretim döngüsü 2-3 ayda bir tekrarlanır. Yani üretilen bir sperm 2-3 ay sonra semene salgılanacaktır. Aynı şekilde kişinin karşılaştığı zararlı etkenler (ağır ateşli hastalıklar, stres, yorgunluk, çevresel faktörler) veya tedavi için kullanılan faydalı ilaçlar da 3 ay sonraki sperm özelliklerini etkileyebilir. Semen analizi sonuçlarını değerlendirirken bu süreç akılda tutulmalıdır. İlaç kullanılmamış ve ateşli bir hastalık geçirilmemiş ise 3-4 hafta ara ile en az iki sperm örneğinin değerlendirilmesi ve bu örneklerin ortalamasına göre karar verilmesi gereklidir. Tercihen incelenecek örnek, laboratuvara yakın bir mekanda verilmelidir.

Semen analizi ne zaman yapılır?

Bu test, 3-5 günlük cinsel perhiz yani ilişkisiz bir dönem sonrası yapılmalıdır. 2 günden kısa bir sürede alınan örneklerde sperm  konsantrasyonu düşük bulunurken; 7 günlük cinsel perhiz sonrasında verilen örnekler de sperm motilitesinin düşmesi nedeni ile tercih edilmemektedir. İncelenecek olan semen örnekleri 20 °C’nin altında ve 40°C’nin üzerindeki ortam sıcaklıklarına maruz bırakılmamalıdır. Soğuk ve sıcak şoku sperm motilitesinde ciddi değişikliklere neden olmaktadır.

Örnek toplama işlemi nasıl yapılıyor?

Örnek toplama işlemi mastürbasyon yöntemi ile yapılmalı; kondom, sabun ve krem kullanılmamalı, steril kaplar tercih edilmelidir. Verilen semen örneğinin ilk kısmı daha fazla sperm hücresi içerdiğinden dolayı; ilk kısmı sperm verme esnasında dışarıya akar veya kaybedilir ise bu durum laboratuvar görevlilerine mutlaka bildirilmelidir.

Spermiogram; Semenin volümü (meninin hacmi), rengi, PH’ı, likefaksiyon süresi (erime süresi), viskozite, spermlerin sayısı, hareketlilik oranı ve morfolojisi (şekli) hakkında bilgi verir.

Volüm (Hacim):  Semen >1,5 ml olmalıdır.

Renk: Normalde semen opak ve grimsi renklidir. Uzun süreli cinsel perhizlerde sarı, semende eritrositlerin (alyuvarların) bulunması halinde kırmızı-kahverengi; uzun süreli antibiyotik kullanımı sonrası renksiz görülebilir.

PH: Normal semen pH’ıı 7,2-8 arasındadır. pH’ın 8’in üzerinde olduğu durumlar akut enfeksiyonu veya ölçümün geç yapıldığını gösterir. PH’ın 6,5’in altında olduğu azoospermi olgularında; boşaltma kanallarının tıkanıklığı, aksesuar bezlerin gelişmemesi, kronik enfeksiyonlar ve idrarın semene karışmış olabileceği düşünülmelidir.

Likefaksiyon (Semenin Çözünürlüğü): Likefaksiyon (erime) süresinin uzaması gibi bir aksaklık; semen viskozitesinin (kıvamının) arttığını gösterir ki bu da istenmeyen bir durumdur; prostat bezinin fonksiyonlarındaki değişiklikten veya enfeksiyondan dolayı olabilir.

Viskozite: Normalde semen hafifçe visköz yani kıvamlıdır. Prostatit, vezikülit gibi kronik enfeksiyonlarda viskozite (kıvamlılık) artmış olabilir.

Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) kriterlerine göre spermiyogramdaki normal değerler;

Volüm (hacim): >1,5 ml

Sperm konsantrasyonu: 15 milyon/ml ve üzeri

Sperm analizi sonrasında yukarıdaki değerlerin bulunması gebeliğin oluşacağını kesin olarak göstermez. Örneğin; sperm konsantrasyonu 10 milyon/ml olan erkeklerin eşlerinde gebelik gerçekleşebilirken, sperm konsantrasyonu 80 milyon/ml olan erkeklerin eşleri gebe kalamayabilir.

Sperm hareketliliği (motilite): %32 ve daha fazla (Derece A+B)

Hareket tiplerine göre sınıflama yapılır :

A derece (+4)= ileri doğru hızlı hareket ( normal hareket biçimidir)

B derece (+3)= yavaş, doğrusal olmayan hareket

C derece (+2)= yerinde hareket

D derece (+1)= hareketsiz

Spermin hareketi, orta kısım ve kuyruğun anatomik ve işlevsel açıdan sağlam olması ile ilişkilidir. Enfeksiyonlar, kuyrukla ilgili anormallikler, varikosel, alkol, antisperm antikorlar, immotil silia sendromu gibi hastalıklar sperm hareket bozukluğuna sebep olabilir.

Sperm yapısı (morfoloji): %4 ve üzeri normal yapıda (Kruger kriterlerine göre) olmalıdır. Sperm değerlendirmesinde bir kaç farklı kriter vardır. ‘Kruger kriterleri’ özellikle spermdeki şekil bozukluklarını göz önüne alan, mikroskobik bir değerlendirme metodudur. Özel bir boyama sonrası sperm şekil (morfoloji) özellikleri incelenerek sperm örneğinin dölleme kapasitesi belirlenir.

Uzunluğu 0.05 mm olan sperm hücresi üç kısımdan meydana gelir: baş, boyun ve kuyruk. Baş kısmı genetik materyali içerir, boyun sperm hareketi için gerekli enerjiyi sağlarken kuyruk kısmı ise sperm hareketini  sağlar.

Azospermi: Semende hiç sperm olmaması

Oligospermi: Sperm sayısının azlığı

Astenospermi: Hareketlilik oranında azalma

Teratospermi: Şekil (yapı, morfoloji) bozukluğu

Ileri doğru hızlı hareketli sperm sayısı kaç olmalı?

Hızlı sperm sayısı kaç olmalı?

Ileri hareketli sperm sayısı nasıl artar?

Ileri hareketli sperm ne demek?