Kıdem tazminatı, işçinin hizmet süresi boyunca emeğinin karşılığını almasını sağlayan yasal sistemdir. Yasalar gereği istifa eden bir çalışan tazminat hakkından yararlanamaz. Tazminat almak için kendi isteği dışında işten ayrılması gerekir. Ancak 1475 sayılı yasanın 14. Maddesi bu istisnaları kapsıyor.
İŞTEN AYRILIP TAZMİNAT ALABİLİRSİNİZ
1475 sayılı İş Kanunu'nun 14'üncü maddesine göre, 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde çalışanların kıdem tazminatı alma hakkı bulunuyor. Yani emeklilik vakti gelenler, evliliğinin 1. yılı dolmamış kadınlar, askere gidecekler istifa ettiklerinde tazminat alabilir.
Ayrıca emeklilik için yaş sınırının dışındaki şartları sağlayan vatandaşlar, durumu SGK'ya yazı yoluyla bildirerek tazminatlarını alabilir, işi bırakabilir.
9 Eylül 1999 tarihinden evvel ilk kez sigortalı çalışmaya başlayan vatandaşlar için 3600 günü doldurmak gerekir. Bu tarihten sonra ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlayan vatandaşların ise 7 bin günü tamamlaması gerekiyor. Şartların sağlanması durumunda tazminat alınabilir.
Ayrıca İş Kanunu 24. maddede sıralanan haklı fesih şartları oluşmaması ve nedensiz yere istifa etmeniz durumunda tazminat hakkınız olmaz.
Ayrıca çalışanın hakkı olan yıllık izinlerin kullandırılmaması, sağlık problemleri, işverenin ahlak kurallarına uymayan tavırları, işçinin normal ücreti dışındaki prim, ikramiye, yakacak yardımı, giyecek yardımı, fazla mesai, hafta tatili, genel tatil gibi alacaklarının ödenmemesi de işçinin kıdem tazminatı almasına neden olabilir.
KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIYOR?
Kıdem tazminatı, işçinin son aldığı ücrete yemek, yol, sosyal yardım (eğitim, konut vs.) gibi haklar da eklenerek bulunan brüt ücret üzerinden hesaplanır.
30 Haziran 2022
İstifa Eden İşçi Kıdem Tazminatı Alabilir Mi?
Genel kurala göre istifa eden (İş sözleşmesini İş Kanunu’na uygun biçimde süreli fesih yoluyla fesheden) işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi mümkün değildir. Bir başka deyişle hiçbir gerekçe belirtmeden istifa eden işçi kıdem tazminatı alamaz. Hatta İş Kanunu’nun 17. maddesine göre, yöneticiye işten ayrılacağına dair herhangi yazılı bir bildiride bulunmayan işçi ihbar tazminatı ödemek durumunda kalabilir. Bu nedenle işten ayırılma sürecinde haklı bir sebep belirtemeyecek durumda iseniz, işvereninize işte ayrılacağınızı yazılı olarak bildirmek durumundasınız. Aksi takdirde kıdem tazminatı alamadığınız gibi, ihbar tazminatı ödemek durumunda kalabilirsiniz.
Ancak bazı hallerde (1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesi gereği, haklı gerekçelerle) iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi halinde yani işçinin istifa etmesi durumunda, işçi kıdem tazminatı alabilir.
İstifa Eden İşçinin Kıdem Tazminatına Hak Kazanabileceği Haller
Bu başlık altında belirtilecek olan tüm hallerde işçinin kıdem tazminatına hak kazanılabilmesi için kıdeminin en az 1 yıl olması koşulu aranmaktadır.
- Erkek işçi askerlik görevi nedeniyle işten çıkması halinde kıdem tazminatı hakkı elde edebilmektedir.
- Emeklilik hakkının elde edilmesi sebebiyle işten çıkan işçi kıdem tazminatı hakkı elde edebilmektedir.
- Kadın işçi evlilik tarihinden itibaren bir yıl içinde evlilik halini gerekçe olarak ileri sürerek işten çıkması halinde kıdem tazminatı hakkı elde edebilmektedir.
- 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesinde belirtilen haklı sebepleri gerekçe olarak ileri sürerek iş sözleşmesini haklı nedenle fesheden işçi kıdem tazminatı hakkı elde edebilmektedir.
İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebileceği yani istifa etmesine rağmen kıdem tazminatına hak kazanacağı durumlara örnek olarak; işçinin ücret ve diğer işçilik haklarının eksik ödenmesi veya hiç ödenmemesi, işçinin SGK ödemelerinin gerçek miktar üzerinden yatırılmaması, işçinin haberi olmadan SGK’dan giriş-çıkışının yapılması, işçinin fazla mesai ücretinin ödenmemesi, işçinin resmi tatil günlerinde çalıştırılması ve kıdem tazminatı ödememek için işveren tarafından istifaya zorlanması sayılabilir. Bu haller sınırlı sayıda olmayıp feshin haklı sebebe dayanması yeterlidir. İşçi tarafından gerçekleştirilen feshin haklı olup olmadığına hâkim somut durumu göz önünde bulundurarak karar verecektir.
İstifa Etmiş Olmasına Rağmen Kıdem Tazminatına Hak Kazanan İşçi Doğrudan Dava Açabilir Mi?
Kıdem tazminatı bir işçilik alacağı davası olup buna yönelik bir talepte bulunurken işçilik alacaklarına yönelik dava açmak gerekmektedir. Ancak işçi ve işveren arasındaki işçilik alacağı ve tazminatlara ilişkin ihtilafları dava açmaya gerek kalmadan çözmek amacıyla arabulucuya başvuru şartı getirilmiştir. Bu sebeple kıdem tazminatına hak kazanan işçi doğrudan dava açamaz. Dava açmanın öncesinde arabulucuya başvurması ve anlaşamama halinde dava açması gerekmektedir.
İstifa Eden İşçi Kıdem Tazminatına Yönelik İşçilik Alacağı Davasını Hangi Mahkemede Açmalıdır?
Türkiye’de iş hukuku davaları bu alanda ihtisaslaşmış iş mahkemelerince görülür. Bu nedenle kıdem ve ihbar tazminatı yahut ödenmeyen ücretlerin tespit edileceği ve ödenmesinin talep edileceği görevli mahkeme İş Mahkemesi’dir.
İstifa eden işçinin kıdem ve diğer alacakları için açacağı davada yetkili mahkeme, davalının yani işverenin yerleşim yeri mahkemesi veya işin yapıldığı yer mahkemesidir. Birden fazla işveren varsa bunlardan herhangi birinin yerleşim yeri mahkemesinde dava açılabilir.
İstifa Eden İşçi Kıdem Tazminatını Hangi Süreler İçinde İstemelidir?
Hukukumuzda kıdem tazminatı ve işçilik alacakları bakımından 5 yıllık zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Kıdem tazminatı hakkı iş akdinin sonlandırıldığı tarihte doğmaktadır. Bu kapsamda istifa eden ve kıdem tazminatına hak kazanan işçi istifa ettiği tarihten itibaren 5 yıllık zamanaşımı süresi içinde hak kazandığı kıdem tazminatı ve diğer işçilik alacaklarını talep edebilecektir.
İstifa Eden İşçi Hak Kazandığı Kıdem Tazminatını Avukat Aracılığıyla Talep Etmek Zorunda Mıdır?
İstifa ettiği veya işten çıkarıldığı fark etmeksizin kıdem tazminatına hak kazanan işçi buna yönelik açacağı işçilik alacağı davasını bizzat takip edebilir. Ancak işçilik alacağı davası bir avukat aracılığıyla takip edildiğinde işin arabuluculuk aşamasında sonlanma ihtimalinin daha yüksek olması ve kişinin hak ve menfaatlerinin daha iyi korunacağı göz önünde bulundurulduğunda davanın bir avukatla takip edilmesinde büyük fayda bulunmaktadır. Konuyla ilgili sorularınız ve hukuki yardım talepleriniz için bizlerle iletişime geçerek danışmaktan lütfen çekinmeyiniz.
[widget-129]