Bilimin her geçen gün daha da fazla yol kat etmesi her şey gibi sağlık alanında da pek çok kolaylıkla tanışmamıza neden oldu. Korunmasız cinsel ilişkilerin ardından kadınların oral yolla aldıkları doğum kontrol hapları, hem gebeliğin oluşmasını önlüyor hem de döllenmiş kadın yumurtasının tutunmasını engelliyor.
ERTESİ GÜN HAPI NE İŞE YARAR?
Halk arasındaki adıyla ertesi gün hapı olarak bilinen acil kontrasepsiyon hapı, yüksek oranda progesteron hormonu bulundurması sebebiyle istenmeyen gebeliği engellemeye yarayan bir acil doğum kontrol seçeneğidir. Eczanelerden reçeteye gerek duyulmadan alınabilen ertesi gün hapının doğum kontrol haplarıyla karıştırılmaması gerekir çünkü ertesi gün hapı tek seferliktir ve bir doğum kontrol yöntemi değildir.
ERTESİ GÜN HAPI NE ZAMAN KULLANILIR?
Doğum kontrol hapının alınmadığı, prezervatifin kullanılmadığı ya da prezervatifin yırtıldığı veya doğum kontrol yöntemlerinin başarısız olduğu durumlarda ilişkiden sonra alınır. Progesteron içeren ertesi gün hapları gibi prof-Progesteron ve östrojen içeren ertesi gün hapları da vardır. Sadece progesteron içeren ertesi gün hapları sperm ile yumurtanın döllenmesini engellerken progesteron ve östrojen içeren ertesi gün hapları döllenmiş yumurtanın rahim içine yerleşmesini de engeller. Ertesi gün hapı gebelik oluştuktan sonra etki göstermez yani rahme yerleşen embriyoyu ortadan kaldıramaz.
ERTESİ GÜN HAPI NE ZAMAN ALINMALI?
Ertesi gün hapının amacı korunmasız cinsel ilişkide gebeliğin engellenmesi olduğu için ilişkinin ardından ne kadar erken alınırsa gebeliği önleme etkisi o kadar yüksek olur. Korunmasız cinsel ilişkinin ardından 72 saat içinde alınması gereken ertesi gün hapının etkisi alındığı zamana göre farklılık gösterir.
Cinsel ilişkiden sonra ilk 24 saat içinde alınması önemlidir. İlişkiden sonraki ilk 12 saatte alınan ertesi gün hapının %98'e kadar gebeliği engellediği bilinmektedir. 48 saat içinde alınan ertesi gün hapınn etkisi %75'e geriler. 48 saatten sonra üçüncü gün içinde alınan ertesi gün hapının etkisi ise %58'e kadar gerilemiş olur. Ne kadar erken alınırsa gebeliği önleme etkisi o kadar yüksek olur.
ERTESİ GÜN HAPI EN GEÇ NE ZAMAN ALINMALI?
Ertesi gün hapının etkisi korunmasız ve gebelik riski bulunan ilişkinin ardından ilk 72 saat için geçerlidir. En geç 72 saat içinde alınması gerekir. İlişkinin üzerinden geçen 3 günün ardından alınacak ertesi gün hapının pek etkisi olmadığı düşünülür.
ERTESİ GÜN HAPI İLİŞKİDEN 4 GÜN SONRA KULLANILIR MI?
Bazı ertesi gün haplarının 5 güne kadar etki ettiği söylense de uzmanlar bu görüşe çok sıcak bakmaz. İlişkinin ardından 3. Günde alınan ertesi gün hapının etkisi bile %50'lere düşmüşken 4. Günde alınan ertesi gün hapının gebeliği engelleme olasılığı iyice düşük olacaktır.
ERTESİ GÜN HAPI NE KADAR SIKLIKLA KULLANILIR?
Ertesi gün hapı asla bir doğum kontrol yöntemi sayılmaz ve rutin kullanım için uygun değildir. Çok yüksek hormon içermesi bakımından ertesi gün hapının sık sık kullanılması tavsiye edilmez çünkü kadınlarda ciddi yan etkilerin görülmesine neden olabilir.
Sadece gebelik ihtimali bulunan cinsel ilişkilerin ardından kullanılması tavsiye edilen ertesi gün hapı ayda sadece bir kez kullanılabilir. Sadece gebeliğin oluşmasını önlemeye yardımcı olan ertesi gün hapları cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz
ERTESİ GÜN HAPI NEDİR?
Ertesi gün hapı, yüksek dozda hormon içeren bir ilaç olup korunmadan girilen cinsel ilişkiden sonra 72 saat içinde kullanılması gerekir. Bu hap, östrojen ve progesteron hormonları içerir.
ERTESİ GÜN HAPI NASIL ETKİ EDER?
Cinsel ilişki sonrası sperm yumurtayla birleşmişse, döllenmiş yumurtanın rahim içinde tutunmasına engel olur.
ERTESİ GÜN HAPI NASIL KULLANILIR?
Jinekolog Op. Dr. Pınar Tokatlıoğlu ertesi gün hapının nasıl kullanılması gerektiğini anlatıyor.
Ertesi gün hapları korunmasız cinsel ilişkide bulunduktan sonra veya kullanılan doğum kontrol yönteminin başarısız olduğu durumlarda, istenmeyen gebeliğin önlenmesinde kullanılır.
Bir düşük yöntemi değildir, hamileliğin oluşmadan önlenmesini sağlar. Uzun süreli bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmamalıdır. Korunmasız cinsel ilişki, kondomun yırtılması kondomun yerinden çıkması veya kondomun unutulması, tecavüz, spiralin yeni çıkarılmış olması, doğum kontrol haplarının unutulması veya atlanması gibi durumlarda cinsel ilişkinin hemen sonrasında ilk 72 saat içinde kullanıldığında etkilidir.
İlişki sonrası ne kadar erken kullanılırsa gebeliği önleme şansı o kadar yüksektir. Örneğin; ilk 24 saatte alınan ertesi gün hapları % 98 oranında başarılıyken; ikinci gün kullanımda bu oran % 85’e; üçüncü günde % 55’e kadar düşmektedir. Adet döngüsünün herhangi bir günü kullanılabilir. En yaygın kullanım şekli 12 saat ara ile iki kez kullanımı şeklindedir.
ERTESİ GÜN HAPININ YAN ETKİLERİ VAR MIDIR?
Çok fazla yan etkisi olmadığı belirtilen ertesi gün hapı, yine de bazı bünyelerde mide bulantısı, baş ve kasık ağrısı, halsizlik, kusma ve baş dönmesi gibi durumlara neden olabiliyor. İlaç alındıktan sonra 4-10 gün içinde hafif bir kanama yaşanabiliyor ve ondan sonraki adetle birlikte düzenli adet görülmeye başlanıyor.
ERTESİ GÜN HAPI İLİŞKİDEN NE KADAR SONRA ALINMALI?
Cinsel ilişkiden hemen sonra yani en kısa süre içerisinde alınmalıdır. İlişkiye girmeden önce alınan ertesi gün hapının hiçbir koruyuculuğu yoktur.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
Prezervatifin yırtılması, diyaframın kayması, doğum kontrol hapının birkaç gün unutulması ya da kullanılan diğer bir yöntemin başarısızlıkla sonuçlanması durumunda, uygulanması gereken ve hormonal acil kontrasepsiyon olarak da adlandırılan bu yöntemi kullanırken dikkat edilmesi gereken üç önemli nokta var:
• İlki, hapı korunmasız cinsel ilişkiden hemen sonra almaktır. Önce hapı alıp sonra ilişkiye girerseniz, hiçbir işe yaramayacağından emin olabilirsiniz.
• İkincisi, ertesi gün hapını sürekli bir doğum kontrol yöntemi olarak görmemek. Bu hapın amacı, bir gecelik kazaların sonucu olan hamilelik ihtimalinin ortadan kaldırılmasıdır. Kısa süre içinde sık sık kullanılması halinde ise etkisini azaltır, yan etkileri artırır.
• Üçüncü önemli nokta, ertesi gün hapının cinsel yolla hastalık bulaşmasını engelleyici hiçbir özelliğinin bulunmamasıdır. O yüzden bu hapı, daha rahat ve sorumsuz davranmanız için bir kazanım değil, çok ekstra bir durum yaşadığınızda sizi kürtajdan kurtarabilecek ve içinizin rahat etmesini sağlayacak bir seçenek olarak görünüz. Ayrıca cinsel hayatınızda sürekli bir doğum kontrol yöntemini düzenli olarak uygulamak konusunda titiz davranmaya devam ediniz.
ERTESİ GÜN HAPLARI HANGİ DURUMLARDA KULLANILIR?
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Kutlugül Yüksel, hamileliği önleme amaçlı tercih edilen ertesi gün haplarının kullanımını anlattı ve gebeliği önleme oranlarına ilişkin bilgiler verdi.
Ülkemizde ertesi gün hapı içinde en fazla kullanılan ilaç etken maddesi 750 mcg levonorgestrel olan tabletlerdir. İlişkiden sonra oral yolla iki tablet birden alındığında ilk 24 saat içinde ortalama %95, 24-48 saatte %85, 48-72 saatte ise %58 oranında gebeliği önler.
ERTESİ GÜN HAPLARI HANGİ DURUMLARDA KULLANILIR?
• Geri çekme yönteminin hatalı uygulanması,
• Prezervatif yırtılması,
• Özellikle yumurtlama dönemi uyan günlerde korunmasız cinsel ilişkide bulunulması,
• Cinsel istismara maruz kalınması,
• İkiden fazla doğum kontrol ilacının unutulması,
• İlaç kullanımını etkileyebilecek bir sağlık sorunu olmaması, halinde kullanılabilir. Ertesi gün hapını ne zaman kullanmamalı?
• EGH'nın etken maddesine karşı alerjik durumu olanlar,
• KC yetmezliği ve ağır barsak hastalığı olanlar,
• Aynı adet döngüsü içinde bir kez bu ilacı kullananlar ( aynı adet döngüsünde daha sonra yaşanan korunmasız cinsel ilişkilerde kullanamaz; çünkü bu ilacın tekrarlanması halinde hem yüksek dozda hormon alınmış olur, hem de çok fazla adet düzensizliğine neden olur),
• Halihazırda gebeliği mevcut olanlar, bu hapı kullanamaz.