0 rh negatif b rh pozitif kan uyumu

Giriş Tarihi: 7.3.2022 15:37 Son Güncelleme: 7.3.2022 15:37

Kan gruplarının kendi içinde belirli özellikleri bulunmaktadır. Bazılarının görülme olasılığı oldukça yüksektir. Bazıları ise nadir görülebilmektedir. Bunun yanında kan grupları anne ve babadan gelen genlerle belirlenmektedir. Bu genlerin de belirli bir kalıtım şekli bulunmaktadır.

Kan Uyuşmazlığı Nedir?

Vücudumuzun belirli bir savunma mekanizması bulunmaktadır. Bu bağlamda insan vücudu, insan dokusunun bir parçası olmayan her maddeye karşı belli bir tepki göstermektedir. Bunlara nakil operasyonları da dahildir. Bu yabancı maddelere antijen denmektedir.

Savunma sistemi bu antijenlere yanıt olarak antikor üretmektedir. Antikorlar, vücudun savunma hücreleridir. Kan nakillerinde de bu durum görülebilmektedir. Bu nedenle doğru kanın insana verilmesi gereklidir.

Örnek olarak A kan grubuna sahip olan birisinde B antikoru bulunmaktadır. Bu nedenle A kan grubu olan birisine B kan grubu kan verirse B antikorları saldırarak çökeltmektedir ve bu durum ölüme kadar gitmektedir. Kan uyuşmazlığı ise daha çok Rh faktörüne bağlı gerçekleşmektedir. Anneden ve bebek arasındaki Rh uygunsuzluğu olarak bilinmektedir.

Evlilikte Kan Uyuşmazlığı Nasıl Olur?

Kan uyuşmazlığın sebeplerinden yukarıda bahsetmiştik. Burada ise nasıl oluştuğundan bahsedeceğiz. Bu açıdan baktığımızda Rh(-) kan grubuna sahip bir annenin karnındaki bebek, Rh(+) olan babasından gelen özelliklerle Rh(+) olarak belirlendiğinde kan uyuşmazlığı görülmektedir. Bu nedenle Rh faktörüne bağlı kalıtım oldukça önemlidir.

Anne ve babanın Rh antijeni durumuna göre olasılıklar değişmektedir. Ayrıca kan uyuşmazlığı ilk çocukta görülmeyebilir. Bu karşılaşmayı ise plasenta bariyeri görev almaktadır.

Özet olarak annenin kanıyla bebeğin kanı uyuşmadığında, annenin savunma hücreleri bebeğin kanını yabancı madde olarak görüp saldırmaktadır. Bu bağlamda bebeği ölüme kadar götürebilen birçok olumsuz durum ortaya çıkmaktadır. Bahsettiğimiz olumsuz durumları önlemek içinse anneye gebeliğin belirli haftalarında kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmaktadır.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi

Kan uyuşmazlığı sorunundan yukarıda kısaca bahsetmiştik. Burada ise bu olumsuz durumlarda uygulanan bir iğneden bahsedeceğiz. Genelde ilk gebeliklerde kan uyuşmazlığı görülmemektedir. Fakat daha sonraki gebeliklerde sorun çıkmasın diye 28-34. Haftalar arasında anneye kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.

Bebek doğduktan sonra Rh(-) ise yeni bir doza gerek yoktur. Fakat Rh(+) ise ilk 72 saat içerisinde mutlaka anneye 2. Doz iğne de yapılır. Bu bağlamda bundan sonraki gebeliklerde Rh uygunsuzluğundan %100'e yakın oranda korunmuş olur. Kan uyuşmazlığı iğnesi ayrıca gebeliğin ilk haftalarında herhangi bir anormal kanamaya karşı da yapılabilmektedir.

Hangi Kan Grupları Evlenemez?

Kan uyuşmazlığının nedeninden ve önlemlerinden bahsettik. Bu durumda bazı kan gruplarının evlenmeleri sakıncalıdır. Ayrıca kan uyuşmazlığında önemli olan Rh faktörüdür. Diğer faktörlerin pek bir önemi yoktur. Bu bağlamda Rh(-) olan kadınla Rh(+) olan erkek evlendiğinde kan uyuşmazlığı ortaya çıkmaktadır.

İlk bebekte annenin savunma hücreleri geç yanıt verdiği için sorunsuz doğabilmektedir. Fakat diğer çocuklarda savunma hücreleri direkt olarak etki edeceğinden ölümle sonuçlanabilmektedir. Bu olumsuz durumları engellemek içinse hamilelik döneminde kan uyuşmazlığı iğnesi kullanılmaktadır.

Bu iğneler ise ilk çocukta anormal bir durum olması halinde kullanılırken onun haricinde ikinci ve sonraki çocuklarda direkt olarak anneye verilmesi gereklidir. Rh faktörüne göre kan uyuşmazlığının görülme olasılıkları şunlardır:

• Kadın Rh pozitif, erkek Rh negatif uyuşmazlık yok.
• Kadın Rh negatif, erkek Rh negatif uyuşmazlık yok.
• Kadın Rh pozitif , erkek Rh pozitif uyuşmazlık yok.
• Kadın Rh negatif , erkek Rh pozitif uyuşmazlık var.

Kan uyuşmazlığı adından da anlaşılacağı üzere anne ve babanın kan grupları arasında uygunsuzluk olmasıdır. İnsan kan grupları A, B, AB, ve O olarak 4 türdür. Bunun yanı sıra D faktörü adı verilen Rh faktörü de pozitif ya da negatif olabilir. Anne karnındaki bebeğin uyuşmazlıktan etkilenebilmesi için bebeğin kan grubu ile anneninkinin uyumsuz olması, bebeğin kanının anne kanı ile temas etmesi, ve annenin bağışıklık sisteminin bu duruma cevap olarak antikor üretmesi gerekir. En sık rastlanılan uygunsuzluk Rh uygunsuzluğudur. Bu durumda baba Rh(+) iken anne Rh(-)dir. Eğer bebek de Rh (+) olursa bebeğin kanındaki bu Rh faktörü anne kanına geçer ve annenin bağışıklık sitemi Rh faktörünü ortadan kaldırmak için antikor adı verilen maddeler üretir. Bu nedenle ilk bebek durumdan etkilenmez. Rh uygunsuzluğundan sadece Baba pozitif anne negatif iken söz edilebilir. Baba negatif anne pozitif ise uyuşmazlık önemli değildir.

Etki Mekanizması

Rh uygunsuzluğu varlığında (anne (-) baba (+)) eğer bebek de pozitif ise doğum esnasında anne kanı ile bebeğin kanı temas eder ve anne kanına Rh faktörü geçer. Anne buna anti Rh üreterek cevap verir. Bir sonraki bebek eğer Rh (+) olur ise anne kanındaki bu anti Rh lar bebeğe geçer ve bebeğin kanında çökelmelere neden olur. Bazı durumlarda anne ve bebek kanı doğumdan önce de temas edebilir. Bu durumlar

• Amniyosentez
• Düşük
• Gebelik sırasında fazla miktarda kanamalardır

Bazen Rh(-) bir kadına hata ile Rh(+) kan verilebilir. Bu durumda ortada gebelik yokken bile kadının kanında anti-Rh antikorlar bulunabilir ve ilk bebek uygunsuzluktan etkilenebilir.

Belirtiler

Kan uyuşmazığında eğer bebek etkilenmiş işe anneden geçen anti-Rh lar bebeğin kan hücrelerinin parçalanmasına ve çökelmesine neden olur. Bu durumda bebekte kansızlık yani anemi görülür. Buna bağlı olarak ultrasonda bebekte hidrops adı verilen durum tespit edilir. Bebekteki anemi sonucu kalp yetmezliği ve vücut boşluklarında biriken sıvı hidrops tablosunun nedenidir. Hastalığın şiddetine ve yok edilen kan hücrelerinin miktarına bağlı olarak bebekte anne karnında ölüm de dahil olmak üzere her türlü distres belirtisi görülür.

Teşhis

Kan uyuşmazlığının teşhisi için hem anne hem de baba adayının kan grubunun bilinmesi önemlidir. Eğer anne Rh (+) ise babanın kan grubu önemini yitirir. Gebelik takibi esnasında annenin kanında normalde olmaması gereken anti-Rh aranır. Bu teste indirek coombs adı verilir. Doğum sonrası bebekte anneden geçen antikorların aranmasına ise direk coombs testi adı verilir. Bebeğin kan uyuşmazlığından etkilenip etkilenmediğini anlamak için ayrıca kordosentez de yapılabilir.

Tedavi

Kan uyuşmazlığında amaç annenin Rh pozitiflere karşı antikor oluşturmasını engellemektir. Bu nedenle kan grubu Rh(-) eşi Rh (+) olan gebelere 28. haftada anti-D iğnesi yapılmalıdır. Bu ilaçlara halk arasında uyuşmazlık iğnesi adı verilir. Doğumdan sonra bebeğin kan grubu pozitif ise ilk 72 saat içinde yeniden anti-D yapılmalıdır. Benzer şekilde düşük, dış gebelik, kürtaj gibi durumlarda da müdahaleden hemen sonra anti-D yapılmalıdır. Tanısal amaçlı girişimler olan amniyosentez, kordosentez, CVS gibi işlemleri takiben anti-D yapılması gebeliğin sağlıklı devamı açısından son derece önemlidir.

Hangi kan grupları arasında kan uyuşmazlığı olur?

Hangi kan grupları evlenemez tablosu?

B Rh ve 0 Rh çocuğun kan grubu ne olur?

Evlilikte kan grubu uyumu nasıl olmalı?